Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng có xu hướng bỏ qua các hàng quán ven đường để vào một siêu thị mini mua thứ mà mình cần.
Trong nhiều thập niên, người Việt Nam đã mua sắm, ăn vặt ở các chợ truyền thống: những không gian hỗn độn đầy màu sắc của các quầy hàng ngoài trời, nơi các nhà cung cấp bán tất cả mọi thứ từ trái cây và rau cải, bánh mì và nước sô-cô-la.
Seven-Eleven đang thúc đẩy một mô hình khác. Chuỗi cửa hàng thuộc sở hữu của Nhật Bản vào tháng 6 năm ngoái đã mở cửa hàng đầu tiên, trang bị máy lạnh, Wi-Fi ở trung tâm TP.HCM. Kể từ đó, hệ thống này đã mở khoảng hai cửa hàng mỗi tháng, với kế hoạch đạt 100 cửa hàng trong vòng ba năm tới. GS Retail, nhà khai thác siêu thị mini Hàn Quốc khổng lồ, đã mở cửa hàng đầu tiên tháng 1.2018. Trong khi đó, các chuỗi địa phương đã công bố kế hoạch mới để mở rộng lên hàng ngàn cửa hàng trên toàn Việt Nam.
“Tôi thấy hiệu ứng domino,” Willy Kruh, một người giám sát cửa hàng tiện lợi, đứng đầu Công ty Tư vấn tiêu dùng toàn cầu của KPMG Canada, cho biết. "Khi các nhà bán lẻ khác thấy sự thành công của các nhà đầu tư nước ngoài đã tham gia, nó sẽ thu hút thêm nhiều nhà bán lẻ, nhiều thương hiệu, nhiều người chơi lớn hơn."
Một ngôi chợ truyền thống Việt Nam nhìn từ trên cao.
Nhờ sức hút của một trong những thị trường tiêu dùng trẻ nhất thế giới các nhà đầu tư nước ngoài đang đổ tiền vào Việt Nam.
Võ Thị Hoài Ngân, một sinh viên đại học, chính là đối tượng mà các nhà làm marketing hướng tới. Vào một buổi chiều các ngày trong tuần, cô đã bỏ qua các những người bán nước mía trên đường để mua nước đóng chai tại siêu thị mini máy lạnh do Circle K Stores I điều hành.
"Các bạn cùng lớp của tôi và tôi thích đến đây cho một bữa ăn nhanh", cô nói. "Ở đây cung cấp Wi-Fi miễn phí, ghế và bàn."
Circle K, một chuỗi thuộc sở hữu của Alimentation Couche-Tard của Canada, đã dẫn đường cho các cửa hàng tiện lợi nước ngoài cách đây 10 năm, khi mở cửa hàng đầu tiên tại TP.HCM. Công ty FamilyMart UNY Holdings có trụ sở tại Tokyo theo bước vào năm 2009.
Nhưng sự tăng trưởng đã không thực sự diễn ra cho đến năm 2014 khi nền kinh tế dần thoát khỏi cuộc khủng hoảng nợ nhỏ của chính mình và lạm phát dần ổn định. Năm đó, McDonald's và Domino's Pizza đã khai trương nhà hàng đầu tiên của họ tại Việt Nam.
Giờ đây, một làn sóng các cửa hàng tiện lợi quy mô đầy đủ đang đến. Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) dự định bổ sung các mini-marts tại các trạm xăng trên toàn quốc và Vingroup cho biết sẽ bổ sung 4.000 cửa hàng tạp hóa nhỏ vào năm 2020.
Một cửa hàng của Circle K.
Trên khắp châu Á, các cửa hàng tiện lợi đang mở rộng nhanh hơn mọi loại hình kinh doanh khác liên quan đến thực phẩm và đồ lặt vặt, theo IGD, một nhà nghiên cứu thị trường thực phẩm. Ở Indonesia, Alfamart và Indomaret đã mở 1.000 cửa hàng mini và các cửa hàng tiện lợi mỗi năm.
“Việt Nam hiện đang bắt đầu cuộc hành trình đó”, Nick Miles, người đứng đầu nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương của IDG cho biết. "Đó là vào thời điểm mà thu nhập bình quân đầu người bắt đầu tăng tốc."
Chưa có nhà kinh tế nào thực hiện một nghiên cứu chính thức về việc cửa hàng tiện lợi là một dấu hiệu của sự phát triển. Nhưng các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự tiêu thụ tiến hóa theo một cách có thể đoán trước khi xã hội trở nên giàu có hơn. Với thu nhập hàng năm dưới 2.000 USD, mọi người mua những thứ như xe đạp và nhu yếu phẩm cơ bản. Khi thu nhập tăng lên 2.000-6.000 USD, người Việt Nam muốn xe tay ga, tủ lạnh và bia. Ô tô, máy tính xách tay và mỹ phẩm đến tiếp theo.
Ông Vũ Thanh Tú, CEO 7-Eleven Việt Nam, đang đặt cược rằng xu hướng mua sắm mới khiến nhiều khách hàng ghé thăm các cửa hàng tiện lợi. Cho đến nay, Công ty Cổ phần Seven-Eleven System có 19 cửa hàng nhượng quyền thương mại trong nước, tất cả đều ở TP.HCM. Ông nói với Bloomberg rằng Công ty sẽ cần hàng trăm cửa hàng để có lợi nhuận, một sự mở rộng như thế sẽ mất vài năm.
“Chúng tôi đang trải qua quá trình chuyển đổi từ các cửa hàng gia đình và cửa hàng sang thương mại hiện đại,” ông Tú nói. “Đây là những gì Nhật Bản đã trải qua 40 năm trước. Mọi người đang làm việc nhiều hơn và không có người nấu ăn”.